Tot 2006 was het erg rustig op het spoorgebied in en rondom Zwolle. Station Zwolle vormde het grootste spoorwegknooppunt in het noorden en er vertrokken treinen naar Meppel-Groningen/Leeuwarden, Almelo (niet-geëlectrificeerd en dus bereden met dieselmateriaal), Emmen, Amersfoort-Amsterdam of Rotterdam/Den Haag, Kampen (ook dieseltreinstellen) en Deventer/Arnhem/Nijmegen/Roosendaal. Er werd volop gecombineerd en gesplitst elk uur: treinen uit Groningen en Leeuwarden werden gecombineerd en reden dan in een halfuur-dienst naar Amersfoort. Van daaruit reed de trein verder naar Amsterdam en een half uur later vanuit Amersfoort naar Utrecht, waar de trein gesplitst werd voor het eindpunt Rotterdam CS of Den Haag CS. Omgekeerd werden in Zwolle de treinen vanuit Amersfoort gesplitst voor de eindbestemmingen Groningen en Leeuwarden en zodoende was er op het station altijd wel een activiteit te bewonderen. Maar in 2006 werd het besluit genomen om de lijn in de Flevopolder, die eindigde bij het opstelterrein ten noorden van Lelystad, door te trekken naar Zwolle en was er een nieuwe spoorverbinding ontstaan tussen Weesp en Zwolle: de zogenaamde Hanzelijn. Rond 2010 was het tracé ongeveer klaar en werd er hard gewerkt om een nieuwe spoorburg over de IJssel aan te leggen ten zuidwesten van Zwolle en naast de bestaande ophaalbrug: een knalrode brug die de naam Hanzeboog kreeg. Omdat er door het ontstaan van de Hanzelijn meer passagiers werden verwacht die in Zwolle zouden uitstappen of overstappen, werd daarna station Zwolle aangepakt: er kwam een nieuwe, bredere tunnelbak onder de sporen door om meer en sneller passagiers te kunnen verwerken. Daarna werden de sporen zelf aangepakt, want treinen zouden niet meer hoeven te combineren of splitsen in Zwolle en derhalve kregen ze soms een ander vertrekperron. Daarmee waren de werkzaamheden in en rondom Zwolle nog lang niet ten einde: het opstelterrein aan de oostkant, dus richting Meppel/Almelo/Deventer zou gaan verdwijnen en treinen werden daarna geparkeerd of gestald aan de zuidoost-kant van het station, waar een giga-rangeerterrein aanwezig was: nabij Hogeschool Windesheim – richting de Hanzeboog. Heel vaak heeft daar de laatste jaren materiaal gestaan wat afgevoerd was uit de actieve dienst en stond te wachten op de sloop. Om dit terrein geschikt te maken voor de toekomst werd het eerst gesaneerd: verduurzaamd en met een onderlaag ter bescherming van het grondwater om daarna ingericht te worden als opstelterrein voor treinen, die op dat moment ter zijde stonden om ingezet te worden in de spitsuren. Daarna was het gedeelte tussen Zwolle en Herfte aan de beurt: bij Herfte splitst de lijn naar Emmen zich af van de lijn naar Meppel en besloten was om daar een ongelijkvloerse-kruising aan te leggen (dive-under) en vanaf Herfte het traject 4-sporig te maken, waardoor er een flexibelere dienstregeling mogelijk werd met meer treinen per uur. Het project is officieel in 2019 gestart en diende in 2021 afgerond te zijn. Van de diverse werkzaamheden heb ik in de loop der jaren foto’s gemaakt, die hieronder te vinden zijn. Niet allemaal van magnifieke kwaliteit, maar ze geven wel een prima tijdsbeeld van de veranderingen in en rondom station Zwolle. En gelukkig is er nog steeds altijd wat te doen of te zien, want door alle aanpassingen is het grootste spoorwegknooppunt van het noorden alleen nog maar drukker en groter geworden, wat waarschijnlijk alleen maar erger zal worden in de toekomst.
Ontwikkelingen en bouw van de Hanzeboog
De oorspronkelijke situatie met de oude ophaalbrug en een intercity uit Amersfoort, die in Zwolle gesplitst zal worden voor een gedeelte naar Groningen en een gedeelte naar Leeuwarden – ongeveer 1977
Stoptrein Utrecht/Amersfoort/Zwolle net over de oude IJsselbrug
2011
een intercity afkomstig van de Hanzeboog rijdt over het nieuw aangelegde spoor richting station Zwolle: rechts daarvan is het oude tracé richting ophaalbrug nog aanwezig en op de voorgrond is ook al een stuk spoor afgesloten met gekruiste dwarsliggers
een nog hagelnieuwe en niet-verkleurde knalrode Hanzeboog
het oude spoor ligt nog links van het nieuwe tracé en rechts zijn allerlei activiteiten gaande bij het opstelterrein – op de achtergrond Hogeschool Windesheim
2011: de oude en nieuwe brug in 1 foto vastgelegd – rechts zijn de bovenleidingdraden al verdwenen, alleen de palen staan er nog
het flexibele schuifstuk, die het mogelijk maakt dat de 1 km-lange Hanzeboog kan uitzetten en krimpen tot wel 80 cm
intercity op de Hanzeboog met het ophaalmechaniek van de oude brug nog zichtbaar
stoptrein uit Utrecht op de Hanzeboog met links de oude brug die buiten gebruik is – gezien de rood/witte afzettingen zijn alle werkzaamheden nog niet afgerond
intercity op weg Utrecht duikt onder de Hanzelijn naar Lelystad/Almere door op weg naar de dive-under
dubbeldeks-stoptrein naar Utrecht nadert het punt waar de vernieuwingen ophouden en rijdt dan de oude Veluwelijn op
de oude en nieuwe brug in een beeld
de oude brug is buiten gebruik en zal in een later stadium worden gesloopt
sloopwerkzaamheden bij de oude overweg in de weg naar Hattem: de Geldersedijk
2018
een stoptrein uit en en een intercity naar Lelystad/Almere op de Hanzelijn – links het spoor uit Amersfoort
een herinnering aan de oorspronkelijke situatie: een stukje spoor van het oude tracé – genaamd: spoor weg
2023
een SNG vanaf de Hanzeboog richting station Zwolle – rechts het moderne opstelterrein
een koploper vanaf de Hanzeboog richting station Zwolle
twee SNG-treinstellen op weg naar de Hanzeboog
een dubbeldekker-intercity richting Hanzeboog
twee gekoppelde koplopers al bijna op de Hanzeboog
een dubbeldekker-intercity op weg naar de Hanzeboog
een SNG op weg naar de Hanzeboog
Station Zwolle: aanleg voetgangerstunnel en aanpassing sporen
2003
De situatie toen: links nog de lijnwerkplaats en naar Almelo/Enschede werd nog met dieseltreinstellen gereden
2011
boven is al de voetgangersbrug aangelegd om onder sporen door de nieuwe voetgangerstunnel te kunnen aanleggen
rechts de intercity naar Amersfoort vanaf spoor 1 en links de dubbeldeks-intercity naar Roosendaal
april 2011
rechts op spoor 1 de intercity uit Leeuwarden wachtend op de intercity uit Groningen om gekoppeld verder te rijden naar Amersfoort
een overzicht vanuit de voetgangersbrug > de zandvlakte wordt de uitgang van de aan te leggen voetgangerstunnel en links van de foto komt het nieuwe busstation
juni 2011
een omgeleide ICE uit Amersfoort rijdt via Zwolle zonder te halteren naar Deventer/Arnhem om vanaf daar zijn reguliere route te volgen naar Frankfurt
juli 2011
geen treinverkeer op station Zwolle – dwarsliggers gekruist in de bedding en een bord einde rijweg maken doorrijden onmogelijk. Zo kan men een tijdlang ongestoord verder werken aan de voetgangerstunnel
een overzicht van de bouwput vanaf de voetgangersbrug
een overzicht van de bouwput vanaf de voetgangersbrug op spoor 1, 2 & 3
oktober 2011
beeld vanaf de voetgangersbrug – de tunnel ligt op zijn plek. Maar de werkzaamheden zullen nog lang duren voordat het gehele project klaar is
een sprinter als stoptrein uit Utrecht/Amersfoort nadert zijn eindpunt om daarna afgerangeerd te worden
een dubbele stam DDM als intercity naar Roosendaal
februari 2012
de intercity naar Amersfoort en verder vertrekt nog steeds van spoor 1
februari 2018
de intercity naar Amsterdam rijdt richting Hanzeboog
een SLT als stoptrein uit Amsterdam rijdt station Zwolle binnen – op de achtergrond de aanleg van de bussluis, die later over sporen heen gaat om te eindigen bij het nieuw aan te leggen busstation
een dubbeldekker staat gereed voor vertrek als stoptrein richting Amersfoort/Utrecht
een dubbeldekker vertrekt als stoptrein richting Amersfoort/Utrecht
een werktrein om de rails te inspecteren rijdt door station Zwolle richting Hanzeboog
een stoptrein staat klaar op spoor 3 voor vertrek naar Amsterdam
een dubbeldekker als stoptrein uit Utrecht, rechts een werktrein
een intercity vanaf de Hanzeboog en de stoptrein uit Kampen naderen parallel station Zwolle. De lijn naar Kampen is inmiddels geëlektrificeerd en wordt bereden door Keolis
maart 2018
Keolis-trein naar Almelo/Enschede staat te wachten voor vertrek – ook deze lijn is inmiddels geëlektrificeerd
stoptrein naar Groningen op spoor 14 met daarnaast de trein naar Emmen op spoor 16
dubbele stam DDM naar Utrecht als stoptrein
Keolis-trein staat te wachten op een nieuwe rit naar Almelo/Enschede
spoor 14-16 > links de trein uit Emmen, in de midden de trein naar Emmen en geheel rechts de stoptrein naar Groningen
juli 2018
de sporen aan de oostkant (richting Meppel/Almelo/Deventer) worden aangepast – een treinloos weekend om wissels te vervangen, bovenleidingen, etc.
een complete chaos
de bussluis nadert zijn voltooiing
werken aan de montage van de bovenleiding
november 2018
november 2018: een trein bestemd voor Enschede vanaf het opstelterrein en een intercity naar Rotterdam gaan elkaar zo dadelijk passeren
juli 2019
tussen Zwolle en Almelo is de lijn ook geëlektrificeerd – treinstel van Arriva (Blauwnet) onderweg van Heino naar Zwolle
Het nieuwe opstelterrein bij de Hanzeboog
2003
Zwolle opstelterrein was destijds nog vrij toegankelijk om foto’s van nabij te maken
links nog de sporen naar de oude IJsselbrug – rechts veel af te voeren NS-materieel
ook nog van deze kant te benaderen – op foto’s verderop blijkt de situatie geheel veranderd en kom je echt niet meer zo dichtbij de sporen
veel treinen wachtend op de sloop
dubbeldeks-stoptrein uit Utrecht
juli 2011
de situatie is al flink veranderd, maar nog steeds toegankelijk
de Hanzeboog is al in gebruik – rechts het nieuwe tracé met nieuwe bovenleiding
overzicht meer richting de Hanzeboog
een intercity gaat richting Hanzeboog
nabij de IJssel met op het verhoogde talud het nieuwe tracé en daarachter het spoor naar de oude IJsselbrug
november 2011
het opstelterrein in 2011
achteraan het gebouw van Hogeschool Windesheim
Het monument: “Spoor weg” – het oude tracé naar de oude spoorbrug
februari 2018
het opstelterrein is al helemaal afgeschermd
nieuw treinstel (SNG) wordt uitgetest en is voorzien van allerlei meetapparatuur
een nieuw type dubbeldekker als intercity op weg naar de Hanzeboog
november 2018
het opstelterrein wordt volkomen gesaneerd en o.a. voorzien van een ondoorlaatbare folie ter bescherming van het grondwater
al het sloopmaterieel is afgevoerd en het opstelterrein ligt volkomen overhoop
een intercity bijna bij station Zwolle
stoptrein richting AmsterdamCS
Intercity richting Den Haag CS
februari 2019
de beschermende laag wordt aangebracht opdat de drinkwaterwinning niet in gevaar komt
september 2020
het opstelterrein is klaar en zodanig groot gemaakt dat het opstelterrein aan de andere kant van het station kan verdwijnen
een modern opstelterrein gezien vanaf de IJsseldijk
materieel van de NS en Keolis wachten op nieuwe inzet
juli 2021
opgesteld materieel
juni 2023
veel opgesteld materieel in het weekend wachtend op inzet
Verdubbeling traject Zwolle station – Herfte aansluiting
maart 2007
De situatie bij Herfte in 2007: links de sporen vanuit Emmen/Dalfsen en rechts vanaf Meppel
een intercity van Zwolle op weg naar Meppel en verder
zicht richting Dalfsen
trein vanuit Emmen op weg naar Zwolle
trein vanuit Emmen vlakbij de aansluiting
februari 2018
intercity op de brug over de Vecht op weg naar Meppel – dit gedeelte wordt 4-sporig
intercity op de brug over de Vecht op weg naar Meppel
intercity uit Meppel tussen Herfte en station Zwolle
stoptrein uit Emmen tussen Herfte en station Zwolle
stoptrein naar Coevorden tussen station Zwolle en Herfte
intercity uit Meppel op de brug over de Vecht richting Zwolle
stoptrein uit Emmen tussen Herfte en station Zwolle op de Vechtbrug
juli 2018
koploper als stoptrein naar Meppel/Groningen
net na de afsplitsing van de sporen naar Emmen – zicht richting Meppel
trein uit Emmen nadert Herfte aansluiting
intercity op weg naar Zwolle bij Herfte aansluiting
intercity uit Meppel bij Herfte aansluiting
intercity uit Zwolle bij Herfte aansluiting
intercity naar Meppel voorbij Herfte aansluiting
Arriva-treinstel van de Vechtdallijn bij Herfte op weg naar Emmen
treinstel voorbij de aansluiting op weg naar Dalfsen met als eindbestemming Emmen
juli 2019
de werkzaamheden voor de dive-under zijn gestart – trein op weg naar Dalfsen en verder
Arriva-treinstel uit Emmen met bestickering van Wildlands vlakbij Herfte aansluiting
zelfde treinstel als hierboven een half uur later – op weg naar Emmen
intercity uit Groningen op weg naar Zwolle
september 2020
trein naar Emmen op weg naar Herfte aansluiting – het stuk tussen het station en de afsplitsing is al 4-sporig en alle viaducten liggen er al
achter het viaduct is links te zijn dat alle 4 sporen tot aan Zwolle al voorzien zijn van bovenleiding – het stuk naar de dive-under rest nog
bij Herfte wordt het tracé vanuit Dalfsen opgeschoven om aan te sluiten op de dive-under
de dive-under begint al aardig vorm te krijgen – nu is ook duidelijk waarom de bocht uit Dalfsen enigszins opschuift: het nieuwe tracé komt links van het oude tracé te liggen
trein vanuit Emmen nadert het gedeelte waar gewerkt wordt en is vlakbij Herfte aansluiting
deze bocht wordt krapper en de sporen schuiven op naar links – zicht op Herfte aansluiting
juli 2021
In 2021 ligt het treinverkeer op station Zwolle twee weken lang plat, met name om het spoor uit Meppel aan te sluiten op het nieuwe tracé. De treinen uit Emmen rijden dan feitelijk over het oude tracé en ook op het station zelf vinden aanpassingen plaats om het 4-sporige tracé helemaal van elkaar te scheiden.
overal werkzaamheden
overal tussen station Zwolle en Herfte aansluiting wordt gewerkt
werkzaamheden nabij Herfte
Herfte: duidelijk te zien waar de oude bovenleiding ophoudt en waar die moet worden aangesloten op het nieuwe gedeelte
links nog net te zien waar het spoor omhoog komt vanuit de dive-under en verder gaat naar Dalfsen
een stopmachine van VolkerRail
twee stopmachines tegelijk in actie
rechts komt het spoor omhoog en leidt richting Dalfsen/Emmen
augustus 2021
Feitelijk zijn de werkzaamheden in de afrondende fase. Het treinverkeer volgt de normale dienstregeling en het 4-sporige tracé doet waar het voor bedoeld is en de lijnen naar Emmen en Meppel zijn geheel van elkaar gescheiden.
het spoor vanuit Meppel gaat over de lijn uit Emmen/Dalfsen, wat links te zien is en omlaag de dive-under in gaat
een stel koplopers is de dive-under gepasserd en de trein dendert richting Meppel/Groningen
lijn uit Emmen, kijkend richting Dalfsen
de lijn uit Emmen gaat richting dive-under
de lijn uit Emmen gaat naar de dive-under en rechts het spoor uit/naar Meppel
de lijn uit Emmen gaat de dive-under in
links het spoor uit Meppel en rechts gaat de lijn uit Emmen de dive-under in
koplopers gaan over de dive-under en rijden verder richting Meppel/Groningen
een stel koplopers uit Meppel rijdt over de dive-under op weg naar Zwolle
Arriva-trein uit Zwolle komt omhoog uit de dive-under en rijdt richting Dalfsen
ter hoogte van de dive-under: rechts komt het spoor naar Dalfsen omhoog – links de spoorlijn naar Meppel
sprinter uit Meppel op weg naar Zwolle
het 4-sporige traject – kijkend richting Zwolle
trein uit Emmen/Dalfsen komt omhoog uit de dive-under en is op weg naar station Zwolle
trein uit Leeuwarden rijdt over de dive-under en is op weg naar station Zwolle
juni 2023
De situatie, zoals die al enige tijd bestaat. De werkzaamheden zijn al een tijdje achter de rug en overal is begroeiing. Een foto-impressie anno 2023 – enige minpunt is dat er voor een treinspotter zo weinig plekken zijn om een goede opname te maken.
trein naar Groningen rijdt richting dive-under om erover heen te gaan
trein naar Leeuwarden bijna op de dive-under
trein uit Emmen op weg naar Zwolle duikt de dive-under in
trein uit Groningen bijna op de dive-under
trein uit Groningen op de dive-under op weg naar Zwolle en verder
het Kamperlijntje
september 2017
De NS verzorgt nog de dienstregeling met zgn. Buffels: deze is net buiten het station op weg naar Kampen
in de verte een Buffel op weg naar Zwolle: de electrificatie is al voltooid en in december 2017 wordt de dienstregeling overgenomen door Keolis
dit treinstel is ongeveer ter hoogte waar zich nu station Stadhagen bevindt
februari 2018
electrisch treinstel van Keolis op de brug over het Zwolle IJsselkanaal op weg naar station Zwolle
electrisch treinstel van Keolis nadert het eindpunt op station Zwolle
een weer klaar voor de retourrit naar Kampen
twee treinstellen verlaten Zwolle op weg naar Kampen
